रैथाने शिल्पकला तथा संस्कृतिको संरक्षण प्रबद्धन तथा पुस्तान्तरणको लागि छुटटै विश्वविद्यालय स्थापना गर्ने पहल सुरु भएको छ । संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयले यस्तो विश्वविद्यालय स्थापनाका लागि डा. मानबहादुर विश्वकर्माको संयोजकत्वमा एक अध्ययन समिति पनि गठन गरेको छ ।
समितिमा नेपाल प्रज्ञा प्रतिष्ठानका सदस्य राजन मुकारुङ, सामाजिक अभियन्ता गीताचौधरी, सांँस्कृतिक अभियन्ता भोगिराज चाम्लिङ र सदस्य सचिवमा संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सह सचिव डा. सुरेश सुरस श्रेष्ठ रहनु भएको छ ।
अध्ययन समितिले यसै साता विश्वविद्यालय स्थापनाका लागि सरोकारवालासंग परामर्श गरेको छ । परामर्श कार्यक्रममा आदिवासी जनजाति सम्बद्ध संघ संस्था, संबैधानिक निकायका प्रमूखहरु तथा रैथाने ज्ञानका अभियन्ताहरुको सहभागीता थियो ।
थारु आयोगका अध्यक्ष विष्णु थारुले विश्वविद्यालयको कार्य सकेसम्म छिटो सुरुगर्नुपर्नेमा जोड दिनु भयो । उहाँले आदिवासी रैथाने ज्ञान र सिपले पोक्त भएका व्यक्तिहरु केही वर्षहरुमा पाउन नसक्ने भएकोले कार्यहरु छिटो थालानी गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो।
सहभागीहरुले परम्परागत तथा रैथाने ज्ञानको संरक्षण र शिल्पको संरक्षण गर्नका लागि आर्थिक र जिविकोपार्जनसंग जोडेर लैजान आवश्यक रहेको बताउनु भएको थियो । संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डायन राज्यमन्त्री सुशिला सिर्पाली ठकुरीले कतिपय परम्परागत ज्ञान तथा सीपहरु रुपान्तरण भएको भएता पनि कतिपय राम्रा अभ्यास लोप भएको बताउनु भएको थियो ।
राष्ट्रिय समावेशी आयोगका अध्यक्ष डा. रामकृष्ण तिमल्सिनाले विश्वविद्यालय स्थापनाको लागि आफुहरुले सकेको सहयोग गर्ने बताउनुभयो । उहाँले नेपालको वर्तमान आवश्यकता भनेको परम्परागत ज्ञानलाई सिपमुलक विषयमा जोडेर आर्थिक उन्नतितिर लैजानु रहेको बताउनुभयो ।
थारु आयोगका अध्यक्ष विष्णु थारुले विश्वविद्यालयको कार्य सकेसम्म छिटो सुरुगर्नुपर्नेमा जोड दिनु भयो । उहाँले आदिवासी रैथाने ज्ञान र सिपले पोक्त भएका व्यक्तिहरु केही वर्षहरुमा पाउन नसक्ने भएकोले कार्यहरु छिटो थालानी गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो।
नेपालले आफ्नो परम्परागत सिप र ज्ञानको संरक्षण गर्न नस्कदा देशका जेहेन्दार हजारैँ युवाहरु दिनहु विदेशिनु परेको र पुराना चलनचल्तिका सिपहरु विस्तारै लोभ हुँदै जाँदा विदेशी मुलकका बस्तुहरुमा निर्भर हुनुपरेको सरोकारवालाहरुको भनाई छ ।
संस्कृति पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सचिव सुरेश अधिकारीले मन्त्रालयले रैथाने विश्वविद्यालयको स्थानपनाको लागि जोड दिनुको कारणको विषयमा प्रष्ठ पार्नु भएको थियो ।
रैथाने विश्वविद्यालय भित्र शिल्पाकलाको मात्र नभई आदिवासीका सम्पुर्ण ज्ञान र सिपलाई समेट्नुपर्ने आदिवासी जनजाति आयोगका सदस्य डा. मिन श्रीसले बताउनुभयो ।
छलफल कार्यक्रममा बोल्नुहुँदै नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघका बरिष्ठ उपाध्यक्ष बुद्धघर्ति भुजेलले आदिवासीहरुको ज्ञान र सिप वृहत भएकोले विश्वविद्यालयलाई इन्डिजिनियस विश्वविद्यालय राखिनुपर्ने धारणा राख्नुभयो ।
छलफल कार्यक्रममा नेपालले आफ्नो परम्परागत सिप र ज्ञानको संरक्षण गर्न नस्कदा देशका जेहेन्दार हजारैँ युवाहरु दिनहु विदेशिनु परेको र पुराना चलनचल्तिका सिपहरु विस्तारै लोभ हुँदै जाँदा विदेशी मुलकका बस्तुहरुमा निर्भर हुनुपरेको सरोकारवालाहरुको भनाई छ । देशमा अध्ययनका लागि १२ वटा विश्वविद्यालयहरुको अवस्था सुधार नभएको बेला नयाँ विश्वविद्यालय स्थापना गर्नु उच्चित नरेहको विषय समेत उठेको थियो ।
