काठमाडौं
नेपाल राष्ट्रिय जातीय संग्रहालयको असोज १४ गतेको पाँचौ साधारण सभाले टिकाराम चौधरीको अध्यक्षतामा तीन वर्षका लागि २१ सदस्यीय नयाँ कार्यसमिति चयन गरेको छ । नेपालको विविधतालाई संग्रहालयको माध्यमबाट प्रदर्शन गर्ने उद्धेश्यले कार्य सम्पादन गरिरहेको छ । तर संग्रहालयको यस पटकको पाँचौ साधारण सभाले नेतृत्व पहिचान विरोधीको पक्षमा गएको एक प्रतिनिधिले बताए । उनका अनुसार, ‘एमाले–राप्रपा–कांग्रेसका कार्यकर्ताहरू नै अधिकांश निर्वाचित भएका छन् ।’
उसो त कार्य समितिमा राजावादीदेखि पूर्व सभासद र वर्तमान सभासदहरू समेत रहेका छन् । पहिलो संविधान सभाका पूर्व सभासदहरू दालकुमारी सुनुवार र टासी स्याङ्बो गुरुङसेनी, पञ्चायतकालीन समयमा सोलुखम्बुबाट राष्ट्रिय पञ्चायत सदस्य आङ ङावा शेर्पा, राजावादी ताम्ला उक्याव कार्य समितिमा रहेका छन् । पहिचानको कट्टरविरोधी एमालेबाट दोस्रो संविधानसभाका सभासद प्रा. डा. गणेशमान गुरुङ समेत सदस्य रहेका छन् । अहिलेका अध्यक्ष टिकाराम चौधरी राप्रपाका केन्द्रिय सदस्य हुन् ।
उसो त एक÷दुई जना पहिचान पक्षधर पार्टीका पनि अपवादको रुपमा निर्वाचित भएका छन् । कोषाध्यक्ष इन्दिरा जिमी याक्खा र एक सदस्य सुकवीर थामी सङ्घीय समाजवादी फोरमका कार्यकर्ताहरू हुन् । तथापि अधिकांश एमालेका कार्यकर्ताहरू निर्वाचित छन् ।
संस्थाको उद्धेश्य विविधताको व्यवस्थापन र सहभागिताको, कार्य भने ‘मै खाउँ, मै लाउँ र सुखसयल मै मात्र गरुँ’ भन्ने उखानजस्तै आप्mनो मयार्दाको समेत ख्याल नगरी ‘सदस्य’मा मात्र टाँसिरहने कुरा आपैmमा हाँस्यासपद छ ।
अनौठो रहस्य
राजावादीदेखि सभासदसम्म मरिहत्ते गरेर समितिमा रहन किन प्रयास गरे भन्ने कुराको रहस्य अनौठो छ । पहिचानलाई खिसितिउरी गर्दै बाहुनवादी सत्ताको र्याल चातिरहेका डा. गणेशमान गुरुङ संस्थापक अध्यक्ष हुन् । तर पनि उनी अध्यक्ष छाडे यता निरन्तर सदस्यमा रहेका छन् । त्यस्तै अर्का व्यक्ति हुन् पूर्व अध्यक्ष आङ ङावा शेर्पा । शेर्पा पनि गुरुङकै शैली पच्छाएका छन् । स्थापनादेखि अहिलेसम्म विभिन्न पदमा फेरिदैँ–फेरिदैँ रहनेको एक लर्को नै छ । संस्थाको उद्धेश्य विविधताको व्यवस्थापन र सहभागिताको, कार्य भने ‘मै खाउँ, मै लाउँ र सुखसयल मै मात्र गरुँ’ भन्ने उखानजस्तै आप्mनो मयार्दाको समेत ख्याल नगरी ‘सदस्य’मा मात्र टाँसिरहने कुरा आपैmमा हाँस्यासपद छ । तर अर्को कुरा पार्टीको नेता कार्यकर्ताहरूलाई दुई÷चार हजारको काम दिन यो संस्था काफी छ । साधारण सभामा पेश भएको आर्थिक प्रतिवेदनले सो कुरा देखाउँछ । प्रतिवेदन अनुसार ५५ लाख २८ हजार ९ सय २४ रुपैयाँ संस्थामा रहेको देखिन्छ । संग्रहालयको उद्घाटन सत्रमा प्रमुख अतिथिका रुपमा उपस्थित भएका पर्यटन तथा संस्कृति मन्त्री कृपाशुर शेर्पाले समेत आर्थिक अपारदर्शिता देखिएकोले यो आर्थिक वर्षमा संग्रहालयलाई बजेट निकासा नगरेको भनेर चकित पारे ।
नेपालका विभिन्न जातजातिहरूको सामाजिक, सांस्कृतिक तथा धार्मिक पक्षसँग सम्बन्धित अमूल्य निधिहरूलाई नेपालको नक्शाको आकृतिमा एकै थलोमा समेटिने अवधारणाअनुसार यस संग्रहालयको स्थापना भएको हो । २०५१ सालमा ‘ग्रामीण विकास संस्था’ स्थापना भएको संस्था नै २०५८ सालबाट मात्र ‘नेपाल राष्ट्रिय जातीय संग्रहालय’को नाममा रुपान्तरण भएको थियो । २०६७ जेठ ३० गतेको मन्त्रिपरिषद् निर्णय मुताबिक कीर्तिपुरस्थित चम्पादेवीमा करीब २ सय रोपनी जग्गामा धिमा गतिमा निर्माणाधीन अवस्थामा रहेको जातीय संग्रहालयमा यस संग्रहालयलाई सार्ने गरी १० वर्षका लागि मात्र पर्यटन बोर्डको २ वटा हलमा सञ्चालित रहेको छ ।
