आदिवासी जनजाति उत्थान राष्ट्रिय प्रतिष्ठान स्थापना भएको २४ वर्ष पुगेको अवसरमा शुभकामना आदानप्रदान तथा संस्कृतिक कार्यमक्रमको आयोजना विहिबार स्थापना दिवश मनाइएको छ ।
कार्यमक्रमको सुनुवार विधि अनुसार उद्घाटन गरिएको थियो । कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि रहनुभएको उपप्रधान तथा सहरी विकास मन्त्री प्रकाशमान सिंहले स्थापना दिवसको शुभकामना दिनुहुँदै आदिवासीले २०७२ सालको संविधानबाट प्राप्त गरेका अधिकारहरुको संरक्षण गर्नुपर्ने बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो ‘प्राप्त अधिकारलाई सुरक्षित गर्दै नपुगेको अधिकारलाई समावेश गर्दै जानुपर्छ, आदिवासी जनजातिले पनि आफ्नो दायित्वयलाई नर्बिसि अधिकारको संरक्षण र माग गर्नुपर्छ ।’
उहाँले संविधान संशोधन भनेको अधिकार कटौति नभएर थप सुधारका लागि हुन लागेको दावी गर्नू भयो । उपप्रधानमन्त्री सिंहले गणेशमान सिंहको भवन पुर्ण भएपछि प्रतिष्ठानलाई हस्तान्तरण गर्ने प्रतिवद्धता जनाउनु भयो । यसैमा उहाँले प्रतिष्ठानका कार्मचारीहरुलाई सरकारको विरोधमा नबोल्न पनि आग्रह गर्नू भयो ।
यसअघि कार्यमक्रममा नेपाल आदिवासी जनजाति महासंघका अध्यक्ष गेल्जे लामा शेर्पाले आदिवासी जनजाति उत्थान प्रतिष्ठानको भुमिका आदिवासी जनजातिका लागि निकै महत्वपुर्ण भएकोले प्रतिष्ठानलाई आदिवासी जनजाति मन्त्रालय बनाउने तर्फ लाग्नुपर्ने भनाई राख्नुभयो । उहाँले भन्नुभयो ‘आदिवासी जनजातिहरुको संघसंगठन बचाउने, आदिवासीका विषयमा अध्ययन अनुसन्धान गर्ने एकमात्र संस्था प्रतिष्ठान भएकोले सरकारले प्रतिष्ठानको बजेट बढाउनुपर्छ । ’
आदिवासी जनजातिहरुलाई प्रतिष्ठान र आयोग दुई सरकारी निकाय किन चाहिन्छ भनेर भन्ने गरिएको बताउँदै उहाँले दुईवटै निकाय आवश्यक पर्ने बताउनु भयो ।
अध्यक्ष शेर्पाले आउने वर्षको बजेटमा प्रतिष्ठानको लागि बजेट ५० करोड छुट्याउन आग्रह गर्नू भयो । भारतको उदाहरण दिँदै भारतमा २ प्रतिशत आदिवासी भएको देशमा आदिवासी जनजातिको छुट्टै मान्त्रालय भएको र हजारौ करोडको बजेट छुट्याउने गरेको बताउनुहुँदै नेपालमा ३६ प्रतिशत आदिवासी जनजाति बसोबास गरेको देशमा बजेटनै नपार्नु दुखद् भएको धारणा राख्नुभयो । उहाँले सोअवसरमा संविधान संशोधनको विषयमा बोल्नुहुँदै भन्नुभयो संविधान संशोधन गर्दा आदिवासीहरुले प्राप्त गरेका धर्मनिरपेक्षता, संघियता, समानुपातिक समावेशी लगायत खारेजी हुन्छ भने जनजाति महासंघ मान्नेवाला नभएको प्रष्ट पार्नुभयो ।
अध्यक्ष शेर्पाले अन्तराष्ट्रिय सन्धी महासन्धीहरुमा हस्ताक्षर गर्ने तर कार्यान्यवन भने नगर्ने बताउनुहुँदै दिनदहाडै मुक्कुम्लुङका आदिवासी माथि विकासको नाममा गोली चलाएकोमा विरोध गर्नुभयो । उहाँले आदिवासीको भुमिमा विकास निमार्णको काम गर्दा एफपिक गर्नुपर्ने जोड्नुभयो ।
यसैगरि राष्ट्रिय सभाका सदस्य सुरेश आलेमगरले विकासको नाममा बाहुनवादी सत्ताले आदिवासी भूमिको नष्ट गर्दै गएको आरोप लगाउनुभयो । उहाँले मुक्कुम्लुङमा केबलकार कुनैपनि हालतमा नचाहिने बताउनुहुँदै मुक्कुम्लुङलाई पाथिभरा भनेर हिन्दुकरण गरि संस्कृतमा नाम राखेर आदिवासी नामलाई नामेट पारेको बताउनुभयो । राज्यबाट अझै खतरा भएकोले संरक्षणमा सबै एकजुटभएर लाग्नुपर्ने भनाई राख्नुभयो ।
प्रतिनिधि सभा सदस्य सिता गुरुङले पहिचानको कुरा उठाउँदैमा देश विथोल्ने लगायतको आरोपहरु लगाउने गरिएको बताउँदै प्राप्त अधिकारहरु खोस्ने भनेर आदिवासीलाई धम्क्याउने गरिएको बताउनु भयो ।
उहाँले विशेष चर्चाका साथ उठेको संविधान संशोधनको विषय पनि समानुपातिक समावेशीका कारण देशको विकास नभएको भनेर आक्षेप लगाएर यो व्यवस्थालाई हटाउने जस्तो कुरा चलिरहेकोले यसको विरोध गर्नू भयो ।
गुरुङले आदिवासी जनजातिहरुलाई जनसंख्याको आधारमा समानुपातिक समावेशीको व्यबस्था हुनुपर्ने माग गर्नुभयो । संसदमा विभिन्न विधेयक अघि वढिरहेकोले यसमा आदिवासी जनजाति संघसंस्थाहरुले आदिवासीको सवाल आउने सन्र्दभमा छलफल गर्न आग्रह गर्नुभयो ।
कार्यक्रममा संबोधन गर्नुहुँदै पुर्वमन्त्री शेरबहादुर तामाङले नेपाललाई चिनाउने भनेको आदिवासी जनजातिको भाषा, भेषभुषा र सांस्कृतिक विविधताले भएको बताउनुभयो । उहाँले आदिवासी जनजातिहरुको ज्ञान सिपलाई राष्ट्रियकरण गर्न सके नेपालको समृद्धी छुट्टै हुने बताउनुभयो । तामाङले सरकारले आदिवासीको ज्ञान र सिपलाई राष्ट्रियकरण र ब्रान्डिङ गर्नुको साटो व्यान्ड गर्ने गरेको बताउनुभयो । सोही अवसरमा पुर्वमन्त्री पद्मा अर्यालले जनजाति मुख्य माग आन्दोलनको दिशा मोडिएकोले सबैले बेलैमा सोचेर आन्दोलनकोलाई लैजानुपर्ने बताउनुभयो ।
प्रतिष्ठानका उपाध्यक्ष रेशम गुरुङको अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा प्रतिष्ठान स्थापनाकालमा महत्वपुर्ण भुमिका खेल्नुभएका अग्रजहरुलाई सम्मान गरिएको थियो । सम्मानित हुनेमा प्रतिष्ठानका पुर्व सदस्य सचिव रबिन्द्रनाथ अधिकारी, यसैगरि टेकनारायण राजवंशी, सन्तवहादुर गुरुङ, विश्वदत्त आङबुहाङ, समाजशास्त्री डा. कृष्ण बहादुर भट्टचन, र रामलक्ष्मण चौधरी हुनुहुन्छ ।
कार्यक्रममा विभिन्न जातजातिका मौलिक सांस्कृतिक नृत्यहरुको प्रस्तुती रहेको थियो ।
